Xét xử kín là không phải tất cả mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa như trường hợp xét xử công khai nhưng phải tuyên án công khai.
Theo quy định của pháp luật thì việc xét xử phải được tiến hành công khai, công bằng trong thời hạn luật định tuy nhiên trong một số trường hợp sẽ được xét xử kín theo quy định. Vậy Xét xử kín là gì? trong nội dung bài viết dưới đây sẽ giải đáp về vấn đề này.
Xét xử kín là gì?
Xét xử kín là không phải tất cả mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa như trường hợp xét xử công khai nhưng phải tuyên án công khai.
Trong phiên tòa xét xử kín thì chỉ có Hội đồng xét xử, kiểm sát viên, thư ký phiên tòa, bị cáo, đương sự và những người tham gia tố tụng do Hội đồng xét xử triệu tập nếu xét thấy cần thiết.
Còn lại sẽ không có một ai khác được ở lại phòng xét xử để theo dõi diễn biến phiên tòa, kể cả nhà báo hay những người thân của bị cáo, đương sự.
Quy định của pháp luật về xét xử kín
Xét xử kín là gì? đã được giải đáp ở nội dung trên, theo đó quy định của pháp luật về xét xử kín như sau.
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 31 Hiến pháp 2013 quy định như sau: Người bị buộc tội phải được Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, công bằng, công khai. Trường hợp xét xử kín theo quy định của luật thì việc tuyên án phải được công khai.
Mặt khác theo quy định tại Khoản 3 Điều 103 Hiến pháp 2013 quy định: Tòa án nhân dân xét xử công khai. Trong trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành niên hoặc giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự, Tòa án nhân dân có thể xét xử kín.
Ngoài ra xét xử kín cũng được quy định cụ thể tại Điều 25 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 như sau:
Điều 25. Tòa án xét xử kịp thời, công bằng, công khai
Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, bảo đảm công bằng.
Tòa án xét xử công khai, mọi người đều có quyền tham dự phiên tòa, trừ trường hợp do Bộ luật này quy định. Trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì Tòa án có thể xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai.
Như vậy có thể thấy được rằng xét xử kín được quy định ở cả Hiến pháp và Bộ luật tố tụng hình sự.
Xét xử kín được áp dụng trong trường hợp nào?
Chúng ta đã hiểu được Xét xử kín là gì? Căn cứ theo quy định của Hiến pháp và Điều 25 Bộ luật tố tụng hình sự thì xét xử kín sẽ được áp dụng trong những trường hợp sau.
– Trong trường hợp Tòa án xét thấy cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục của dân tộc. Các vụ án điển hình cho trường hợp xét xử kín này xuất phát từ các vụ án liên quan đến Làm sai quy định nhà nước gây thất thoát ngân sách, tham nhũng,..vì nó liên quan đến việc giữ bí mật nhà nước.
– Xét thấy phải bảo vệ lợi ích của người dưới 18 tuổi. Các vụ án điển hình thường là các vụ án về hiếp dâm trẻ em, cưỡng dâm, dâm ô,…Bởi vì những vụ án này thường ảnh hưởng đến tâm lý của nạn nhân trong giai đoạn chưa phát triển về tinh thần.
– Xuất phát từ quyền giữ kín bí mật đời tư của chính đương sự. Trong một số trường hợp, yêu cầu được xét xử kín cũng là căn cứ để Tòa xét xử kín vụ án.
Nếu vụ án thuộc một trong các trường hợp được xét xử kín nêu trên thì đương sự có quyền gửi đơn đến tòa án xét xử vụ án đó để yêu cầu xử kín. Trên cơ sở yêu cầu của đương sự thì Tòa án sẽ xem xét, quyết định và khi đưa vụ án ra xét xử, Tòa sẽ ghi rõ hình thức xét xử là công khai hoặc xử kín.
Từ những phân tích trên có thể thấy được rằng trong một số trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc để giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của đương sự thì Tòa án có thể xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai.
Quy định về tuyên án trong trường hợp xét xử kín
Nội dung trên đã giải đáp được Xét xử kín là gì? Theo quy định của pháp luật tuy quá trình xét xử kín nhưng mà bản án phải được công khai.
Tuy nhiên bản án cũng thường chỉ được công khai phần quyết định bởi lẽ, việc công bố toàn bộ bản án sẽ trình bày hết các tình tiết vụ án. Điều này sẽ khó bảo vệ được bí mật nhà nước, bí mật đời tư và quyền lợi của người dưới 18 tuổi, trái với nguyên tắc việc xét xử kín.
Điều 327 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 327. Tuyên án
Chủ tọa phiên tòa hoặc một thành viên khác của Hội đồng xét xử đọc bản án. Trường hợp xét xử kín thì chỉ đọc phần quyết định trong bản án. Sau khi đọc xong có thể giải thích thêm về việc chấp hành bản án và quyền kháng cáo.
Quy định về việc tuyên án công khai bản án nhằm đảm bảo phán quyết của Tòa án phải được công khai để từ đó giúp nhân dân giám sát và kiểm tra tính khách quan, minh bạch của phán quyết.
Bên cạnh đó cũng nhằm giáo dục ý thức pháp luật, tuyên truyền pháp luật cho nhân dân bởi thông qua hoạt động xét xử công khai mọi người nhận thức được rằng bất cứ sự việc vi phạm pháp luật nào đều bị xử lí theo pháp luật, thể hiện tính răn đe và mục đích phòng ngừa chung đến xã hội.
Từ những quy định trên thấy được rằng quyền con người ngày càng được bảo đảm trong tố tụng hình sự và nhất quán nguyên tắc, xét xử kín nhưng phải tuyên án công khai.
Do đó những vụ án như xâm hại tình dục, loạn luân… đặc biệt là những vụ án có nạn nhân là trẻ em, người chưa thành niên thường được xét xử kín để tránh gây áp lực tâm lý và ảnh hưởng xấu đến tương lai lâu dài của nạn nhân, cũng như thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Những vụ án liên quan đến bí mật nhà nước cũng cần phải tránh làm lộ tình tiết của vụ án do đó khi tuyên án công khai, Hội đồng xét xử chỉ đọc phần quyết định trong bản án, không đọc nội dung vụ án cũng như nhận định của Hội đồng xét xử.
