Việt Nam được xếp hạng thứ 70 trong số 190 quốc gia trong chỉ số “Dễ dàng Kinh doanh năm 2020” của Ngân hàng Thế giới. Những thách thức chính khi kinh doanh tại Việt Nam là:
- Tham nhũng
- Quan liêu
- Vùng xám của luật pháp Việt Nam
- Thiếu việc thực thi Quyền sở hữu trí tuệ (IPR)
- Cơ sở hạ tầng không đầy đủ
- Thiếu kĩ năng
- Bất đồng ngôn ngữ (vì vậy thường cần người phiên dịch và thông dịch)
Mục lục
Hối lộ và tham nhũng
Tham nhũng vẫn là một vấn nạn ở Việt Nam và bạn có thể gặp, hoặc nghe nói đến tham nhũng dưới hình thức này hay hình thức khác, chẳng hạn như chi hỗ trợ, hối lộ, tặng và nhận quà đắt tiền để phát triển các mối quan hệ kinh doanh.
Tham nhũng vẫn là một vấn đề nghiêm trọng trong hệ thống tòa án vì có rất ít sự độc lập về tư pháp ở Việt Nam.
Trong Chỉ số Nhận thức Tham nhũng năm 2018 mới nhất của Tổ chức Minh bạch Quốc tế (công bố tháng 1 năm 2019), Việt Nam được xếp hạng 117 trên 180 quốc gia. Đây là một sự cải thiện nhẹ so với một vài năm trước và mặc dù còn khiêm tốn nhưng phản ánh nỗ lực đổi mới của chính phủ để giải quyết tham nhũng, bao gồm cả Luật tiếp cận thông tin mới được ban hành. Tuy nhiên, điểm số đã bắt đầu giảm trong vài năm qua và các nỗ lực của chính phủ chỉ chuyển thành hành động ít ỏi trên thực tế, do hoạt động ngăn chặn và thực thi vẫn còn yếu.
Sở hữu trí tuệ (SHTT)
Quyền SHTT mang tính lãnh thổ, có nghĩa là chúng chỉ được bảo hộ trong phạm vi quốc gia nơi chúng được đăng ký. Do đó, bạn nên xem xét việc đăng ký quyền SHTT của mình (nếu cần) ở tất cả các thị trường xuất khẩu của mình.
Việt Nam được xếp hạng thứ 77 trong số 140 quốc gia về bảo hộ quyền SHTT trong Báo cáo Năng lực Cạnh tranh Toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2018. Việt Nam có các quy định về bảo vệ quyền SHTT. Tuy nhiên, việc thực thi chưa mạnh, vì vậy bạn nên thực hiện các biện pháp để bảo vệ IP của mình trước khi xuất khẩu.
Nhãn hiệu, kiểu dáng, bằng sáng chế và bản quyền là những hình thức bảo hộ Sở hữu trí tuệ chủ yếu theo luật Việt Nam và đều được điều chỉnh bởi pháp luật. Luật chung cũng cung cấp sự bảo vệ chống lại một người chuyển nhượng hàng hóa hoặc dịch vụ của người khác, cũng như bảo vệ thông tin bí mật hoặc bí mật thương mại.
- Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam (NoIP) chịu trách nhiệm cho việc đăng ký SHTT (NoIP website)
- Cục Bản quyền Quốc gia Việt Nam (NCO) cho biết các vấn đề về bản quyền (NCO website)
Các doanh nghiệp trong các lĩnh vực công nghiệp đặc thù được khuyến khích nghiên cứu thông tin về các vấn đề SHTT có liên quan đến họ. Các biện pháp phòng vệ cần được thực thi sớm khi có kế hoạch thâm nhập thị trường Việt Nam.
An ninh mạng
Luật mới của Việt Nam về an ninh mạng có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2019, đưa ra các yêu cầu về bản địa hóa dữ liệu, sự hiện diện của doanh nghiệp, lưu trữ và xác thực thông tin người dùng.
Luật pháp yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp thông tin cho các cơ quan chức năng của Việt Nam khi được yêu cầu, đồng thời ngăn chặn và xóa một số nội dung nhất định trong vòng 24 giờ. Hướng dẫn chi tiết về việc thi hành và thực thi luật vẫn chưa được thông qua.
Nếu bạn đang có kế hoạch cung cấp dịch vụ cho khách hàng tại Việt Nam qua mạng viễn thông hoặc internet (ví dụ: mạng xã hội, công cụ tìm kiếm, quảng cáo trực tuyến, phát trực tuyến, trang web/ chợ thương mại điện tử, dịch vụ thoại/ văn bản dựa trên internet (dịch vụ OTT ), dịch vụ đám mây, trò chơi trực tuyến và ứng dụng trực tuyến), bạn nên tìm kiếm tư vấn pháp lý về việc tuân thủ luật pháp.
Thảm họa thiên nhiên
Lốc xoáy nhiệt đới có thể xảy ra dọc theo các vùng ven biển phía đông, thường trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 11, mặc dù vậy chúng có thể xảy ra ngoài thời gian này. Kết quả là lượng mưa và gió mạnh có thể gây ra lũ lụt và gián đoạn việc đi lại.
Bạn nên theo dõi cơn bão đang đến gần trên trang web của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia và làm theo hướng dẫn của chính quyền địa phương, kể cả yêu cầu sơ tán.
Lũ cục bộ, lũ quét và sạt lở đất là những hiện tượng xảy ra tương đối thường xuyên do khí hậu nhiệt đới gió mùa của Việt Nam tạo ra lượng mưa lớn trong thời gian ngắn. Bạn nên đặc biệt lưu ý khi đi qua các vùng nông thôn và miền núi.
Bên cạnh đó, có 10 thách thức lớn khi hoạt động kinh doanh tại Việt Nam theo TMF:
Thành lập Doanh nghiệp
Có 10 thủ tục cần thực hiện khi thành lập doanh nghiệp tại Việt Nam, khiến Việt Nam là một trong những quốc gia có môi trường khởi nghiệp phức tạp nhất trên thế giới. Hơn nữa, nhiều yêu cầu đối với Doanh nghiệp mới có thể không quen thuộc với các công ty nước ngoài, khiến yêu cầu trở nên khó khăn hơn nhiều. Ví dụ: đăng ký mẫu con dấu tại Sở Công an hoặc thông báo công khai việc thành lập trên một tờ báo địa phương là những thủ tục mà hầu hết các công ty thường không phải thực hiện.
Xử lý giấy phép xây dựng
Phải mất 110 ngày và 11 thủ tục để được cấp phép xây dựng ở Việt Nam, đòi hỏi phải tương tác với một số cơ quan nhà nước. Việc kiểm tra phải được thực hiện bởi Sở Xây dựng và Thành phố, và phải có chứng chỉ của Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy, Sở Xây dựng và Sở Tài nguyên và Môi trường.
Kết nối điện
Kết nối điện là một trong những nhiệm vụ khắt khe nhất mà các công ty khởi nghiệp ở Việt Nam phải đối mặt, mất 115 ngày để hoàn thành và tiêu tốn một tỷ lệ thu nhập bình quân đầu người đáng kể. Cần có sự kiểm tra của Công ty Điện lực địa phương trước khi hoàn tất các quy trình với Sở Giao thông và Vận tải và Sở Phòng cháy chữa cháy.
Đăng ký tài sản
Việc đăng ký tài sản mất 57 ngày để hoàn thành, cao hơn nhiều so với thông lệ của OECD nhưng ở mức trung bình đối với khu vực Đông Á và Thái Bình Dương. Hợp đồng giữa bên chuyển nhượng và bên nhận chuyển nhượng được ký kết trước khi nộp thuế và hoàn tất thủ tục đăng ký quyền sử dụng đất.
Cấp tín dụng
Việt Nam là nơi có môi trường tín dụng khá ổn định, và việc thu hồi vốn là một quá trình tương đối suôn sẻ đối với các doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc thiếu văn phòng tín dụng tư nhân có thể khiến quá trình này trở nên phức tạp hơn một chút đối với các công ty nước ngoài.
Bảo vệ nhà đầu tư
Bảo vệ nhà đầu tư là một lĩnh vực mà Việt Nam còn yếu kém. Nó được Ngân hàng Thế giới và IFC xếp hạng ở vị trí thứ 169, với chỉ số trách nhiệm giám đốc và chỉ số phù hợp với cổ đông yếu.
Nộp thuế
Có 32 khoản thanh toán thuế doanh nghiệp khổng lồ được thực hiện mỗi năm, mất trung bình 872 giờ làm việc để hoàn thành. So với thông lệ 176 giờ của OECD và mức trung bình của Đông Á và Thái Bình Dương là 209 giờ, thuế là một trong những quy trình hoạt động kinh doanh nặng nề nhất ở Việt Nam.
Thương mại
Với nền tảng sản xuất mạnh và phụ thuộc vào giao thương, giao dịch qua biên giới là một nỗ lực nhỏ. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là quá trình này không phức tạp và luồng tài liệu cần thiết cho cả nhập khẩu và xuất khẩu cho thấy rằng thương mại xuyên biên giới có thể khó khăn vào một số thời điểm.
Thực thi hợp đồng và giải quyết tình trạng mất khả năng thanh toán
Việc thực thi hợp đồng mất 400 ngày và 34 thủ tục. Giải quyết tình trạng mất khả năng thanh toán là một quá trình tốn nhiều công sức hơn, trung bình mất 5 năm để hoàn thành và với tỷ lệ thu hồi thấp.
Văn hóa
Người Việt Nam tin vào những lời dạy của Khổng Tử, một triết gia của Trung Quốc, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của các mối quan hệ, trách nhiệm và nghĩa vụ. Việt Nam cũng là một quốc gia theo chủ nghĩa tập thể và mối quan tâm của cộng đồng hầu như sẽ luôn được ưu tiên hơn nhu cầu của doanh nghiệp hoặc cá nhân.
